Lessen onvergetelijke salons

Lessen onvergetelijke salons

Zo’n 10 jaar organiseert CHE elke twee weken een salon, met sprekers die naar de rand van hun kennen en kunnen gaan. Van de deelnemers vraagt dit ook een open, actieve houding. Kunnen ze zich zo op het onderwerp afstemmen dat nieuwe kennis beschikbaar komt?

Langzaam druppelen de mensen op zo’n avond binnen. Ze nemen thee, beginnen een gesprek met iemand die ze kennen of kijken wat rond als ze voor het eerst op een salon zijn. Stipt om zeven uur beginnen we met het schetsen van het kader. Degene die de avond begeleidt, de host, zet de toon. Het gaat hier niet om een lezing of een debat maar om een avond waarop we bewustzijn willen ontwikkelen over het onderwerp dat in het midden gebracht zal worden door de inleider. Een groep mensen is niet zomaar een verzameling individuen. Het is ook een zich ontwikkelend veld van bewustzijn dat nieuwe ideeën en manieren van doen kan voortbrengen.

Op elke salon zijn er weer andere mensen. De groep is nooit hetzelfde en toch hebben we in de loop der jaren een bijzondere ontwikkeling gezien die je zou kunnen benoemen als een groepsonafhankelijke coherentie. Het veld dat we met de hartslag van eenmaal-per-twee-weken hebben opgebouwd, is voelbaar voor mensen die voor het eerst aanwezig zijn. Het is of je in een huis komt waar het goed toeven is en waar je je uitgenodigd voelt om in je potentieel te stappen ten behoeve van een gezamenlijke ontdekkingstocht. In de loop der jaren hebben we ontdekt dat er vier voorwaarden zijn voor een onvergetelijke salon. Een klaverblad.

1. Het veld activeren

Stel dat we ons kunnen verbinden met al het weten dat voor mensen beschikbaar is, met het weten dat al bekend is en het weten dat nu nog onontgonnen is – wat zouden we dan kunnen ontdekken? De salonhost heeft de taak om zozeer met zichzelf en daarmee met het veld van de salon verbonden te zijn dat de aanwezigen als het ware kunnen inklikken. Een manier om dit te ondersteunen, is het noemen van de bestemming van het CHE – integrale maatschappelijke vernieuwing als gewijd partnerschap in leven – en de principes die de weg markeren die wij bewandelen om daar te komen: we gaan uit van eenheid, we erkennen de hiërarchie in alle leven en vervullen de rol die de onze is, we handelen als de tijd rijp is en verduren zo niet, we verhelderen creatieve spanning tot nieuw inzicht zich aandient en we handelen op basis van wederzijds vertrouwen, altijd bereid rekenschap te geven aan elkaar en het geheel. De bestemming en principes benoemen, maakt niet alleen het bewustzijn in de aanwezige mensen wakker, het activeert ook het veld van de salon.

2. Een open houding aannemen

Wat valt er vanavond te ontdekken voor jou, voor deze toevallig samengekomen aanwezigen, voor de wereld in transitie? Samen ontdekken, vraagt een open houding op alle niveaus. Kun je het onderwerp benaderen met een beginners mind, oftewel ervan uitgaan dat je niet weet wat je niet weet? Kun je open-minded zijn? Kun je je hart openstellen wat ook inhoudt dat je niet oordeelt? De een praat misschien een beetje raar, de ander is onduidelijk en de volgende zegt iets dat je niet aanstaat. Kun je ondanks dat nieuwsgierig blijven, niet ingaan op je eigen voor- en afkeuren maar je hart open houden (open-hearted zijn), voor mensen hoe ze ook gebakken zijn?

Het derde aspect is de open wil. Wanneer je naar een salon komt om iets specifieks te horen of te leren, kom je vaak van een koude kermis thuis. De vraag is hier of je mee kunt gaan in een proces dat zich ontvouwt als was het een voorzichtige eerste bloem in de lente. Kun je het hoogst bereikbare van de avond willen zonder je wil op te leggen? Open blijven in al deze drie aspecten is dansen op het slappe koord. Steeds dreig je eraf te vallen en daarmee jezelf buiten de groep te plaatsen, buiten het proces. Dan sta je erbij en kijk je ernaar en ben je geen medevormgever meer. Pas wanneer je je hoofd, hart en wil weer hebt geopend, ontsluit het avontuur zich weer voor je. Het is alsof je een duikbril opzet waardoor je ineens de vissen ziet die altijd onder het oppervlak van de zee zwemmen maar die voordien voor jou onzichtbaar waren.

3. Vanuit niet-weten spreken

Op een salon voeren we een ontdekkend gesprek. Na een ervaring en/of een inleiding gaan we vaak uiteen in groepjes om uit te wisselen wat het onderwerp bij ieder los heeft gemaakt. Wat ben je te weten gekomen en wat kun je nog meer te weten komen wanneer je luistert naar het gezichtspunt of de beleving van een ander? Je hoeft niet aan te sluiten. Elke bijdrage is als een stukje dat je aanlegt aan het mozaïek dat pas na verloop van tijd het patroon onthult wat er gelegd wordt. Zolang je vanuit niet-weten spreekt, zit iedereen op het puntje van de stoel. Waar bewustzijn zich onthult, daar wil je wezen.

Het is ook meteen merkbaar wanneer iemand vanuit ‘wel-weten’ spreekt. Het voelt onmiskenbaar alsof een onderwijzer aan het woord is die nog eens uitlegt hoe de wereld in elkaar zit. In de eerste paar jaar was het zorgvuldig opgebouwde veld van bewustzijn dan direct aan diggelen. Dan moesten we opnieuw beginnen met het opklimmen naar een niveau waarop we nieuwe verten konden zien. Zo’n incident maakte wel duidelijk dat we met elkaar met iets bijzonders bezig waren. Na een paar jaar bleek dat de aanwezigen – wie er ook waren – het veld in stand konden houden wanneer iemand een stokpaardje bereed. De groep moest even herstellen maar kon na korte tijd dan toch weer doorgaan op een niveau van verbinding waarop het nieuwe zich kenbaar maakt. Inmiddels gebeurt het eigenlijk niet vaak meer dat iemand de verleiding niet kan weerstaan om zich als kenner te profileren. Het veld is sterk en het blijkt vele malen aantrekkelijker om te ontdekken wat je in het midden wilt brengen zonder van te voren te weten wat het is.

4. Vertragen vertrouwen

Wanneer een ander een gedachte uit die zich bij jou nog aan het formuleren was, dan krijg je kippenvel. Op zo’n moment voelt het of je samen iets aan het creëren bent en dan maakt het niet meer uit of het volgende stukje informatie door jouw mond komt of door dat van de buurman. Verbonden volg je de stroom van inzichten die in het nu worden gekregen. Dat is een salon in optima forma. Onze ervaring is dat de kans dat dit gebeurt vergroot wordt door vertraging. De eerste, snelle reactie is er vaak eentje van het ego dat enthousiast wordt door wat er wordt gezegd en mee wil doen. Wijsheid heeft een wat lager tempo. Het laat de egobeweging aan zich voorbij gaan als een rimpeling op een vijver en onthult dan vanuit de diepte iets wat nog niet eerder zo gezegd werd of gezien. Spreken vanuit de stilte en de stilte laten opnemen wat gezegd is, is onontbeerlijk. In de stilte na een spreker kun je ook voelen of het jouw beurt is om wat toe te voegen. Soms wil je wel maar merk je toch dat je niet in beweging komt. Wie het proces vertrouwt, gaat vaak naar huis met het gevoel dat, hoewel er zoveel meer gezegd had kunnen worden, alles van betekenis is gedeeld.