Nieuwe keuzes in Geldermalsen!

Nieuwe keuzes in Geldermalsen!

De gemeenteraad in Geldermalsen wilde – in stilte – besluiten om permanent (minimaal voor 10 jaar) 1500 asielzoekers te gaan huisvesten op een industrieterrein. Het plan getuigde van weinig inzicht in de werkelijke situatie en behoeften van vluchtelingen en burgers. Het zou een van de grootste AZC’s in Nederland worden. Zo geïsoleerd wonen op een bedrijventerrein belemmert bij voorbaat al veel natuurlijke mogelijkheden tot integratie. De inspraakavond over dit plan liep compleet uit de hand. Dat is betreurenswaardig maar de ontstane situatie bood het gemeentebestuur wel de kans zich opnieuw te bezinnen en beslissingen nu mede te baseren op wat straks nodig en wenselijk is. En dat hebben ze gedaan! Het college van B&W heeft het plan teruggetrokken en men gaat nu eerst in gesprek met de burgerij.

Vanuit mijn ervaringen als oprichter van het Quality Centre Vluchtelingvrouwen in Utrecht kan ik een aantal aandachtspunten voor dit gesprek en het nieuwe beleid meegeven. Oorlogsvluchtelingen zijn geen tijdelijke gasten die weer vertrekken. Zij blijven en hebben steun nodig om een nieuw eigen bestaan op te bouwen. Als vluchtelingen worden geholpen met wat zij nodig hebben om een lid van de samenleving te worden, kunnen zij daarin zelf een grote rol spelen.

In de beginfase in het nieuwe land zijn mensen volledig ontredderd en is vooral goede opvang nodig: onderdak, eten, kleding, medische en psychische hulp. Ook is belangrijk dat de asielprocedure snel verloopt, zodat mensen weten waar ze aan toe zijn. Het is bekend dat eindeloos wachten en onzekerheid nieuwe trauma’s kan veroorzaken en mensen op achterstand zet.

Direct daarna komen veiligheid en geborgenheid. Die zijn het best gewaarborgd wanneer gezinnen, families, vrienden, mensen uit een bepaalde stad/regio in het begin zoveel mogelijk in de buurt van elkaar kunnen blijven. Tegelijkertijd kan een eerste stap op weg naar integratie gezet worden door dwarsverbindingen te organiseren met omwonenden. In Utrecht hebben wij goede ervaringen opgedaan met initiatieven waarbij vluchtelingen en gevestigde Nederlanders elkaar trakteren op een (traditionele) maaltijd. Zulke contacten kunnen van vitaal belang zijn in het integratieproces, zeker wanneer de nieuwkomers kunnen blijven wonen in de (eerste) gemeente waar ze opvang krijgen. Zes of meer keer verhuizen is fnuikend voor het ontwikkelen van een thuisgevoel. De plannen voor – ook tijdelijke – opvang van kleine groepen vluchtelingen die in verschillende wijken en dorpen in Nederland door burgers zelf ontwikkeld zijn, passen hier goed bij. Omdat zij zich gehoord voelen, willen deze burgers ook graag meehelpen bij de inburgering.

De derde stap is dat mensen actief kunnen blijven. Vluchtelingen hebben veel daadkracht en veerkracht getoond in het besluit om te vertrekken en de weg die ze zijn gegaan. Meestal zijn ze vol energie als ze hier aankomen. Laten we dat benutten in het voordeel van alle betrokkenen. Kinderen moeten natuurlijk zo snel mogelijk naar school. Jongeren en volwassenen moeten de kans krijgen om meteen aan de slag te gaan met het leren van Nederlands en/of Engels. Iedereen moet vrijwilligerswerk kunnen doen. Nog beter als mensen kunnen werken. Het wordt hoog tijd om de wettelijke beperkingen om actief te worden op te heffen. In Duitsland bestaat bijvoorbeeld een regeling die werken mogelijk maakt, ook als mensen nog geen (tijdelijke) verblijfsvergunning hebben. Actief blijven vergemakkelijkt een natuurlijke opbouw van een eigen leven in Nederland en is ook het beste middel tegen depressie en psychosomatische klachten. Naar school gaan, de Nederlandse taal leren, vrijwilligerswerk doen: het vraagt allemaal om wonen in de gevestigde gemeenschap.

Voor de mensen die uiteindelijk blijven, alleen of met een gezin, komt dan de fase van het echte inburgeren: het leren kennen van de Nederlandse cultuur, alle formele en informele regels, de procedures en regelingen, de vele instanties die een rol spelen in je leven, het invullen van de formulieren, het zoeken van een balans tussen de waarden en normen van het thuisland en die van Nederland. Bij het Quality Centre kreeg elke vluchtelingvrouw een ‘coach’ of ‘maatje’ met wie ze samen die weg kon uitzoeken.
In al deze fasen zijn kleinschaligheid en zich verbonden voelen met de samenleving voorwaarden voor succes. Vluchtelingen hebben huisvesting nodig met mogelijkheden om direct te starten met het integratieproces. Dat betekent letterlijk midden in de samenleving. Het is daarbij positief als een gemeentebestuur zoekt naar win-win situaties bijvoorbeeld: welke leegstaande gebouwen in de stad kunnen omgebouwd worden tot geschikte verblijfslocaties? En welke burgerinitiatieven sluiten aan op de behoeften van vluchtelingen? Ik wens Geldermalsen veel succes met de volgende stappen!

Leida Schuringa
December 2015

Leida Schuringa maakt deel uit van het SDi-schrijverscollectief van CHE (Center for Human Emergence). Dit collectief bekijkt maatschappelijke vraagstukken vanuit Spiral Dynamics (www.spiraldynamicsintegral.nl) en biedt daarmee zicht op nieuwe oplossingen. Leida is auteur van verschillende boeken o.a. Omgaan met diversiteit; Projectmatig werken voor de non-profit sector en Community Empowerment in a developing country.